Al vanaf de 17e eeuw hebben de joodse inwoners een belangrijke rol vervuld in Amsterdam (Mokum). Tijdens deze wandeling ontdekt u welke rol dat was en wat Amsterdam voor zijn joodse inwoners betekende.
De geschiedenis van de joodse bevolking in Amsterdam is onlosmakelijk verbonden met die van de stad zelf. Al aan het eind van de 16e eeuw vestigden zich de eerste joden in de stad. Het waren vluchtelingen uit Spanje en Portugal waar zij fel werden vervolgd. Deze sefardische joden worden in het algemeen aangeduid als Portugese joden. Later kwamen veel Asjkenazische joden ofwel Hoogduitse joden naar Amsterdam. Zij vluchtten door oorlog en pogroms uit Duitsland en Oost Europa. Het tolerante Amsterdam bood hen godsdienstvrijheid die resulteerde in de bouw van grote synagogen. De tolerantie was beperkt, want zij waren uitgesloten van bepaalde burgerrechten. Veel beroepen waren eveneens ontoegankelijk voor joden, waardoor zij waren aangewezen op hun vaak eigen typische beroepen. Hoewel Amsterdam geen getto kende, leefden de meeste joden bij elkaar in de buurt. Weinigen waren welgesteld, verreweg de meesten straatarm.
De invloed van de joodse inwoners is alleen al in ons taalgebruik opmerkelijk. Zo is ‘Mokum’ als bijnaam van Amsterdam afkomstig uit het Hebreeuws-Jiddisch. Het betekent ‘stad’, vaak aangevuld met ‘waar men zich thuis voelt’. En wie kent niet woorden als bajes, gein, kapsones, ramsj, smeris, stiekem en tof.
In de wandeling Joodse Geschiedenis van Amsterdam maakt u niet alleen kennis met religieuze aspecten, joodse cultuur en beroepen, maar ook met belangwekkende personen als Spinoza, Sarphati, Henri Polak en Wertheim. U wordt indringend geconfronteerd met de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, de vervolging, de deportaties en het verzet tegen de Jodenvervolging. Deze zwarte periode uit onze geschiedenis is bijna overal tastbaar.
Na een korte wandeling vanaf de Kalverstraat bereikt u het Waterlooplein vanwaar uw rondleider de wandeling voortzet via de Nieuwe Heren- en Keizersgracht naar de Plantage, langs de synagogen, de dokwerker en eventueel de Rapenburgerstraat en Nieuwe Uilenburgerstraat. Het eind van de wandeling is nabij het Waterlooplein met openbaar vervoer naar het Centraal Station.
In verband met landelijke maatregelen lopen wij in kleine groepen. Komt u met meer personen, delen wij de groep op.
Startpunt
Museumcafé Mokum bij het Amsterdam Museum,
Kalverstraat 92, Amsterdam.
Reacties
Veel wetenswaardigheden tijdens onze wandeling. Moeilijk om te begrijpen dat er van de 'armoedige' wijken zo weinig is overgebleven.
Zowel op 28 maart, met Kees als gids voor de Joodse Geschiedenis, als op 2 maart een rondleiding Grachtengordel, heb ik genoten en heel veel interessante informatie vergaard. Ik ben van plan om verschillende keren in de toekomst dienst te maken van de voortreffelijke gidsen.
Onze gids is goed gezelschap, ... wandelen met hem levert enorm veel kennis op en waardering voor deze stad en het Joodse verleden. Hartelijk bedankt.
Andere wensen
Wilt u een wandeling in een andere taal dan Nederlands, Engels of Duits, of een wandeling in een bepaalde buurt, een andere starttijd en/of locatie, gidsen in bus of boot? Vraag deze aan (vijf of meer werkdagen van tevoren) en zet uw wensen in het opmerkingenveld of informeer telefonisch naar de mogelijkheden. Met onze 80 gidsen kunnen wij aan bijna alle wensen tegemoet komen. N.B. Voor ons is dit ‘maatwerk’, we hebben in dit geval een verwerkingstijd nodig van zeker vijf werkdagen.
